Onze oproep om uw verhalen rondom euthanasie in uw directe omgeving te delen, leverde binnen de kortste keren 148 reacties op. U heeft indrukwekkende verhalen aangeleverd die getuigen van betrokkenheid, warmte en van dankbaarheid over de manier waarop aan naasten ondanks vaak trieste omstandigheden een waardige oplossing kon worden geboden. De NVVE heeft de verhalen inmiddels gedeeld met de SGP, die op zoek was naar reacties om zodoende een vollediger beeld te krijgen van de huidige toepassing van euthanasie in Nederland. Wij hopen dat deze verhalen daartoe bijdragen.
Hartelijk dank voor uw medewerking.
Ingezonden brieven
Geachte Tweede Kamerleden,
Geachte heer/ mevrouw,
Naar aanleiding van mijn ervaringen binnen mijn werk en met zicht op toekomstig kabinet waarbij het euthanasie beleid ernstig onder druk komt te staan stuur ik u deze mail. Ik heb uiteraard geen ervaring met het toepassen van actieve euthanasie, daar ik geen arts ben. Wel heb ik op verschillende manieren hiermee te maken gehad. Zowel in prive sfeer als via mijn werk. In dit kader denk ik dat ik de grootste bijdragen kan leveren als ik over mijn werk spreek. Ik ben geriatrie fysiotherapeut i.o. en kom in die hoedanigheid veel in aanraking met vragen betreffend actieve euthanasie en ook de mogelijkheid tot palliatieve sedatie. Vragen over wat is het verschil? De mensen die met deze levenseinde vragen zitten zullen dit over het algemeen niet snel kenbaar maken. Het is een uiterst kwetsbare vraag. Gezien het feit dat ik als fysiotherapeut langere tijd contact heb met deze mensen ervaar ik dat die vraag vaak eerst bij mij neergelegd wordt. En ik mensen moet uitleggen dat het een moeilijke kwestie betreft die met de huisarts en of ander behandelend arts besproken moet worden. Steeds vaker krijg ik deze vraag en zie ik ook mensen met een kenmerk dat zij geen reanimatie willen. Het is geen vraag die weinig komt en het zijn geen mensen die dit vragen omdat het even niet gaat. Het zijn mensen die deze vraag weloverwogen hebben. En de vraag bijna met schaamte stellen. Het betreft zeker ook mensen met een christelijke geloofsovertuiging. Voor deze mensen is het nog moeilijker dit ter spraken te brengen gezien de duidelijk afwijzende houding van de SGP. Ik ervaar dat deze mensen zich heel serieus en geholpen voelen. Alleen al omdat ik open sta ten aanzien van dit vraagstuk.
Ik kan er nog veel over vertellen. Zeg echter een ding als zorgverlener ben ik van mening dat ieder mens een waardig afscheid verdient van dit leven. En dan bekijk ik een waardig afscheid in het kader van de hulpvrager. Zonder oordeel. En wel binnen de wettelijke grenzen. Deze zijn nu te beperkt en daar waar wel mogelijk zeer moeilijk begaanbaar.
met vriendelijke groet,
jiska heger, fysiotherapeute, geriatriefysiotherapeute i.o.
06-38529815
jiska heger, dordrecht
Geachte Tweede Kamerleden,
Het afgelopen jaar zijn mijn vrouw en ik intensief betrokken geweest bij de ziekte en het stervensproces van een zeer goede vriendin. Zij had twee verschillende types van kanker. Na een halfjaar van behandelingen en geleidelijk verslechterende conditie, en een maand thuiszorg was haar situatie zodanig achteruit gegaan dat opname in een hospice noodzakelijk werd.
Na een tijdelijke opleving trad opnieuw een achteruitgang in. Toen moesten de doses morfine met steeds kortere tussenpozen verhoogd worden en moest zij ‘s nachts en een aantal malen per dag extra zuurstof krijgen. Omdat onze vriendin aan o.a. longkanker leed, kreeg zij het ook steeds benauwder. De angst om te overlijden door verstikking greep haar zowel letterlijk als figuurlijk steeds meer bij de keel.
Na ettelijke gesprekken met de aan het hospice verbonden artsen, waarbij de afweging tussen palliatieve behandeling en euthanasie de hoofdrol speelde, heeft zij ten slotte gekozen voor de laatste optie. De onzekerheid over palliatieve behandeling, terwijl zij zelf niet meer bij (volledig) bewustzijn zou zijn, legde het af tegen de bevrijdende ingreep die haar zou verlossen van de wurgende ademnood die haar steeds meer in zijn greep zou krijgen.
Wij hebben, samen met familie en vrienden, deze oplossing ervaren als waardig en verlossend, na een uitermate zorgvuldig proces van afweging. Daarbij zijn de staf en vrijwilligers van het hospice en ook de bij het hospice werkende verpleegkundigen en artsen nauw betrokken geweest.
Anoniem, Onnen
Geachte Tweede Kamerleden,
Mijn vrouw was ernstig ziek, vanaf 2010 tot 17 november 2012.In overleg met de huisarts en Scenarts is besloten tot euthanasie.
Ik heb die laatste momenten in mijn hart bewaard, maar ook op papier weergegeven om later zoals nu, met tevredenheid op dat moment terug te kunnen kijken !
Ik schrijf:
“” Je begon lichtelijk te snurken, om nog duidelijker te maken : Ik neem afscheid, hèhè`, heerlijk, eindelijk.
tevreden, sereen, pijn-loos, mooi, stil, niets
en toch vooral rust “dit is pas slapen”
Met bijna een kleine glimlach op je lippen nam jij van ons afscheid .
De huisarts genas je echt en eindelijk van de pijn !
Hans Rienks, Maastricht
Geachte Tweede Kamerleden,
mensen van de SGP,
Eind maart heb ik mijn moeder van 75 verloren na een kort en hevig ziekbed. Ze had half december een kwaadaardige hersentumor gekregen en die groeide ondanks een operatie, bestraling en chemo als kool. Ze had uitvalsverschijnselen in armen en benen en kon niets meer zelf, zelfs niet van lig naar zit op de bank. Toiletbezoek, eten, lezen, omdraaien in bed, alles werd lastig zo niet onmogelijk. Haar huisarts was een enorme steun en heeft ons geweldig geholpen toen mijn moeder niet meer kon en wilde. Het CVT team dat ons heeft begeleid bij haar palliatieve sedatie was fantastisch. Mijn moeder is bij haar volle verstand maar als en fysiek wrak uit het leven gestapt en ik heb meer dan 100% begrip en respect voor haar beslissing. Ze laat mijn vader, broer, neefjes, schoondochter- en zoon en mij achter, en wij staan allemaal volledig achter haar. En voor ons allen geldt: dankzij de medici was zelfs haar laatste fase voor ons heel waardevol.
Met vriendelijke groet,
Mariette Koning
Mariette Koning, Amsterdam
Geachte Tweede Kamerleden,
Onderstaande reactie stuurde ik vandaag naar de Tweede Kamerfractie van de SGP (voor u ter informatie).
Nog tijdens haar actieve leven als wetenschapsjournalist voor een gezaghebbend opinieweekblad werd mijn echtgenote overvallen door een hersentumor. Alles waar ze zo vaak over had geschreven, de ziekte en de behandeling (tot de wakkere hersenoperatie aan toe) maakte ze nu zelf mee. Tevergeefs, het kwaadaardige kankergezwel woekerde door.
De artsen hadden nog één laatste behandeling in petto, maar zij wist maar al te goed hoe virulent de tumor in haar hoofd was. Haar situatie was uitzichtloos. Huisarts en scen-arts steunden haar. Geen enkele twijfel!
Voor ons, het gezin en zichzelf, creëerde ze op die manier nog een periode voor laatste gesprekken, serene rust en stil verdriet. Ze overleed vredig, zonder de stress van het ziekenhuis. Zij noemde de mogelijkheid om naar eigen overtuiging je eigen levenseinde te kiezen een “Symbool van beschaving”. Ook uit haar naam schrijf ik deze reactie.
Wij kennen alle dilemma’s van euthanasie en respecteren de manier waarop confessionele politici over deze kwestie denken. Mag ik omgekeerd ook op respect rekenen? De christelijke moraal heeft geen patent op de enige juiste koers in ethische kwesties. Ik vraag de geachte leden van de SGP en verwante partijen mijn verhaal in overweging te nemen en verzoek hen om wat meer tolerantie tegenover andersdenkenden.
Met vriendelijke groeten,
Henk van Veen, Utrecht
Geachte Tweede Kamerleden,
Toen mijn man in 2014 de diagnose ALS kreeg hebben wij en de kinderen meteen een gesprek gehad over het einde van het leven. Mijn man vroeg ons om hem te helpen op tijd uit het leven te kunnen stappen. Wij hebben hem toen beloofd dat we dat respecteerde en hem daarbij zouden steunen. Dit gaf hem de kracht om zijn ziekte door te komen. Hij heeft zijn ziekte bijzonder moedig gedragen. Dit zou denk ik niet gegaan zijn als hij niet zeker wist dat als het voor hem niet meer dragelijk was te mogen stoppen met leven. De artsen van de levenseindekliniek hebben hem zorgvuldig begeleid. Hij is op een waardige manier gestorven zoals hij dat wilde. Het gemis is enorm maar de gedachte dat hij niet onnodig verder hoefde te lijden geeft mij toch een goed gevoel.
Mw. B.L. Bagchus, Ridderkerk
Geachte Tweede Kamerleden,
Mijn schoonvader was al een tijd ziek (hartklachten) en ging steeds meer achteruit. Nadat hier de diagnose uitgezaaide prostaatkanker bijkwam en de lichamelijke toestand steeds verder achteruit ging is besloten euthanasie toe te passen. Toen was dit voor mij een vreemde ervaring waar ik wel het volle begrip voor had maar het maakte tegelijk een diepe indruk op mij. Hoe kon iemand zoiets besluiten, een datum prikken en dit door laten gaan.
Nu ben ikzelf (leeftijd 51 jaar) ongeneeslijk ziek en voel ik langzaam aan dat het lichaam achteruit begint te gaan. Nu is het voor mezelf nog te vroeg maar ik heb al wel met mijn vrouw en de huisartsen overlegd dat ik ook voor euthanasie zal kiezen. Ik hoop dat ik daar sterk genoeg voor ben want de keuze is niet makkelijk maar ik voel wel aan dat het dan de juiste zal zijn.
J Meijer, Zwartsluis
Geachte Tweede Kamerleden,
Het is nu alweer een twintig jaar geleden, maar het staat in mijn geheugen gegrift. Mijn oom (die geen eigen kinderen had, maar voor wie ik als een dochter was) had blaaskanker in een vergevorderd stadium. Ondraaglijke pijnen, het ziekenhuis in en uit, geen uitzicht op verbetering of verlichting van de pijn. Het ziekenhuis wilde uiteraard niet meewerken aan een snellere dood, maar twee specialisten waren bereid separaat mij middelen voor te schrijven die hem uit zijn lijden verlosten.
Dames en heren, euthanasie is van alle tijden. Duizend jaar geleden, in de dagen dat het nog gebruikelijk was om mensen te kruisigen, was er vaak een medelijdende soldaat die hen met een speer het hart doorboorde om aan het lijden een einde te maken. En vijfhonderd jaar geleden, toen wij mensen nog tot de brandstapel veroordeelden, kon het zijn dat de beul het slachtoffer snel keelde om de horreur van het vuur voor te zijn. Laten wij menselijker en derhalve godvruchtiger met het sterven en de doodswens omgaan.
Helene Reid, Utrecht
Geachte Tweede Kamerleden,
Mijn echtgenote had een aangeboren erfelijke ziekte myotone dystrofie. Deze werd pas ontdekt op haar 24ste, ze heeft er 20 jaar, de tijd dat wij samen waren, tegen geknokt, steeds het leven genomen zoals het kwam en samen probeerden we elke dag te laten tellen en niet de dagen te tellen. Sinds 2010 wisten we dat het een ongelijke strijd was en dat het leven eindig was. De laatste jaren leed ze vreselijk veel pijn, alle pijnstillers geprobeerd en uiteindelijk met door de specialist voorgeschreven cannabis, Bediol, had ze een klein beetje verlichting, met nadruk op klein beetje. Anderhalf jaar gelden bleek haar slokdarm niet meer te werken en ook kauwen van het eten lukte nog nauwelijks. Daarnaast had ze dagelijks de meest vreselijke, uren durende darm krampen. Met de huisarts besprak zij euthanasie en deze stond achter haar in haar wens. Ook de specialisten stonden achter haar. Toch probeerde ze door te gaan, tot het echt niet meer zou zijn vol te houden. Het was inmiddels zover voorbereid dat de handelingen nodig om haar lijden voorgoed te stoppen, maar drie dagen in tijd nodig zou hebben vanaf het moment dat zij het nodig achtte.
Op 25 augustus staks zij de weg over in haar rolstoel en werd ze niet gezien door een automobilist die veel en veel te hard reed. Opzet van haar kant is door de politie uitgesloten, het zich waar het gebeurde was beperkt door een geparkeerd busje. Ze overleed een aantal uren later op 44 jarige leeftijd. Omdat ik in de winkel stond bij die kruising, was ik snel ter plaatse toen ik hoorde dat er een ongeval was met een rolstoel, ik liep op haar te wachten. Ondertussen waren er twee ziekenauto’s en de trauma helicopter was net aan het landen toen ik bij haar kwam. Het eerste wat ik riep naar de broeders was dat ze niet gereanimeerd wilde worden, de woorden kon ik nauwelijks uit mijn mond krijgen en ik schiet weer vol, nu 10 maanden later, probeer u voor te stellen hoe het is om zoiets te moeten zeggen als je intens van iemand houdt.
De arts uit de helicopter belde hierop met de huisarts en hij bevestigde mijn uitspraak en dus de wens van mijn vrouw. Ze had zelfs opgeschreven dat wanneer ze een longontsteking zou krijgen, dit komt bij haar ziekte veel voor door verslikking, ze geen kuur meer wilde. Later in het ziekenhuis, nam de neuroloog opnieuw contact op met de huisarts en opnieuw bevestigde hij de wens. Mij sprak hij ook en zei: “Emiel, stel dat ze een operatie overleeft, dan durf ik haar nooit meer aan te kijken”. Hij heeft de euthanasie niet uit hoeven voeren, maar dat was maar een paar maanden hooguit uitstel geweest. Moet een mens zo erg lijden? Is een religie zo onmenselijk? Een religie die verkondigt dat je je naasten lief moet hebben, die je vertelt voor je medemens te zorgen?
Haar ziekte gun ik zelfs de ergste vijand niet, euthanasie is de beste vorm van zorg die er is, voor mij de ultieme daad van naastenliefde.
Met vriendelijke groet;
Emiel Mostert
Hoogendamme
Dierkensteenweg 3-006
4501RD Oostburg
Netherlands
tel. 0031 117 720233
mob. 0031 6 55888876
mostertpot@gmail.com
Emiel Mostert, Oostburg
Geachte Tweede Kamerleden,
Het is deze maand 4 jaar geleden dat er bij mijn moeder voor de 4 keer sinds 2000 kanker werd geconstateerd. Wanneer de chemotherapie zou aanslaan zou de ziekte chronisch kunnen worden, werd ons door de oncoloog gezegd. Helaas sloeg de chemotherapie niet aan zo als het moest. Vanaf mei 2014 wisten we dat mijn moeder nooit meer beter zou worden. Voor haar was een ding heel belangrijk, haar zelfstandigheid. Haar grootste angst was op bed verpleegd te worden en afhankelijk van anderen te worden. Haar artsen met name haar huisarts, kon die angst helemaal begrijpen.. Mede door dat ze wist dat haar huisarts haar niet zou laten lijden, heeft ze tot februari 2015 geweldige maanden gehad. Aan niets was te zien dat ze terminaal ziek was.
Vanaf februari 2015 ging het langzaam bergafwaarts, maar ze was nog steeds zelfstandig. Vanaf februari 2015 kwam de huisarts van mijn moeder, eerst iedere week en op het laats 3x per week bij haar op bezoek. Bij ieder bezoek kwam een eventuele euthanasie ter sprake.
De laatste week ging het steeds slechter. Mijn moeder die je haar levenlang al blij kon maken met een bak patat en een kalfskroket, kon de woensdag voor haar euthanasie nog maar een klein hapje kroket op. Ook het drinken ging niet meer.
Op vrijdag 24 april 2015 is mijn moeder zeer rustig in het bij zijn van mijn man en mij ingeslapen. Een paar minuten voor dat de huisarts zou komen moest mijn moeder nog naar de wc en ook dat heeft ze nog zelfstandig kunnen doen.
Wanneer mijn moeder niet door euthanasie was overleden, had ze misschien nog een dag of twee bij bewustzijn zijn geweest. Ze zou door gebrek aan voedingsstoffen en vocht in coma zijn geraakt. Dus uiteindelijk een hongerdood zijn gestorven. Daarbij zou mijn zeer zelfstandige moeder volledig afhankelijk zijn geworden van anderen.
Voor mij is de manier waar op mijn moeder zeer waardig is gestorven, op de plek waar ze het liefst was, haar appartement, de grootste stap in de verwerking van haar dood geweest.
Martine de Vries-Koelman, Emmeloord