Onze oproep om uw verhalen rondom euthanasie in uw directe omgeving te delen, leverde binnen de kortste keren 148 reacties op. U heeft indrukwekkende verhalen aangeleverd die getuigen van betrokkenheid, warmte en van dankbaarheid over de manier waarop aan naasten ondanks vaak trieste omstandigheden een waardige oplossing kon worden geboden. De NVVE heeft de verhalen inmiddels gedeeld met de SGP, die op zoek was naar reacties om zodoende een vollediger beeld te krijgen van de huidige toepassing van euthanasie in Nederland. Wij hopen dat deze verhalen daartoe bijdragen.
Hartelijk dank voor uw medewerking.
Ingezonden brieven
Geachte Tweede Kamerleden,
Geachte kamerleden,
Ik schrok echt van uw actie om negatieve ervaringen rondom euthanasie te melden, met als doel “een vollediger beeld te krijgen van de huidige toepassing van euthanasie in Nederland”. Laat ik u een voorbeeld geven van een positieve toepassing.
1. Ik denk dan aan mijn 86-jarige vriendin die afgelopen maart heeft mogen sterven op haar verzoek.
Ze was verstandelijk nog zéér helder en het was mooi haar te discussiëren over een breed aantal onderwerpen. Maar lichamelijk was een niet doenbaar meer.
Enkele voorbeelden, zonder volledig te zijn:
Het kraakbeen tussen haar wervels van rug,knieën en handen was nagenoeg weg en kon niet vervangen worden. Wanneer ze op wilde staan dan was het net of er een dikke plank brak ! ( De scen-arts schrok er van, ondanks waarschuwing !). Een oog helemaal blind, het andere oog ernstig aangetast( met regelmatig spuitjes rechtstreeks in de oogbol), ongecontroleerd urine- en ontlasting verlies, ALTIJD pijn, enz. Deze vrouw ‘leed letterlijk aan het leven” !
Toen ze het niet meer aankon – en ze heeft het lang volgehouden – mócht ze sterven.
2. Ik denk aan de vrouw van een goede vriend. Overleden (euthanasie) eind 2016. Kanker ontdekt maart 2016. Toen borst-kanker ontdekt werd was er goede hoop. Behandelt maar na korte tijd dook kanker op in andere lichaamsdelen. Bestralingen en ook chemo-therapie werd toegepast waardoor ze steeds erg ziek en misselijk werd. En natuurlijk volledige haaruitval. Vooral door en vóór de chemo was ze zó bang geworden dat ze het bijna niet meer op kon brengen aan de volgende fase te beginnen, maar ze deed het toch. Want ze wilde haar volgende kleinkind-geboorte nog meemaken.
3. Dat is echter niet meer gelukt. De pijn in haar lichaam was dusdanig dat ze sméékte om te mogen sterven. Morfine en andere pijndempers hielpen niet meer. Dat werd gelukkig toegestaan.
Zó onmenselijk nog weken of dagen bewust door laten leven zou ook God niet gewild hebben.
Wanneer u dat letterlijk aan den lijve of binnen uw –engere- familiekring meemaakt, dán verandert uw inlevingsvermogen in reëel i.p.v. theoretisch.
Cor Boogaarts, Tilburg
Geachte Tweede Kamerleden,
hallo
ik ben zoals als vele andere een burger van Nederland en bovenal MENS
ik heb persoonlijk nog geen euthanasie ervaring met iemand meegemaakt
maar heb wel in mijn naaste omgeving burgermensen meegemaakt die
deze ervaring wel hebben mogen delen met hun naaste of vrienden.
en deze burgermensen hebben het als positief ervaren
ik persoonlijk ben een voorstander om op welke leeftijd dan ook of welke omstandigheid dan ook ( dementie of zwak bekwaam ) de mens zelf een beslissing te laten nemen om zijn of haar leven te willen beeindigen
wie zijn wij …om te beslissen dat dat NIET zou mogen
waarom mogen doktoren daarover beslissen of de regering !!!!!!!!!!!
het is je eigen leven ..
ik als MENS heb het recht niet meer te willen kunnen leven zelf te beslissen
God heeft ons op de wereld laten komen om elkaar lief te hebben en te helpen
en het zou egoistich zijn van ons allen om te beletten als je als mens je leven weer in handen van God wilt leggen en bij Hem wilt zijn in vrede…als je ziek bent veel pijn hebt dement zeer oud wordt en geen leven meer ziet in de situatie waarin je verkeerd ..ook als je dement wordt
geef iemand de ruimte om zelf te beslissen
laten we alles niet zo willen controleren en steun en help elkaar
ik heb in mijn naaste omgeving goede ervaringen gehoord en ik zou persoonlijk iemand bij willen staan om te mogen gaan in rust en vrede
ik hoop dat de SGP oor heeft naar wat de MENS zelf graag wil
alice, zoetermeer
Geachte Tweede Kamerleden,
Er wordt met recht kritisch gekeken naar het euthanasie vraagstuk, het gaat om leven of dood, maar uit eigen ervaring kan ik niet anders dan het recht op zelfbeschikking voorop stellen. Mijn moeder, na het zichzelf dooddrinken van een van haar zonen en de fatale maagbloeding van haar man, zag ik in een jaar haar greep op haar leven verliezen, ze gaf de strijd tegen Parkinson op en zakte weg in dementie. Daarbij verzorgde ik als een van de overgebleven, maar meest nabije zoons haar, ondanks dat ik traumatische ervaringen had met haar als depressieve opvoedster en vrouw van mijn vader die door de oorlog achtervolgd werd. Het ging zover dat ik haar bij het douchen moest helpen en dat zij mij regelmatig als haar echtgenoot zag. Uiteindelijk hongerde zij zichzelf dood, zeker geen zachte manier van sterven. Het sterkte mij in de overtuiging dat ik zelf maatregelen moest treffen om nooit op zo’n mensonwaardige manier aan mijn eind te komen. Ik wens niet tot een staat te vervallen waarin ik niet meer over mijn gezonde verstand beschik. Zelfs al zou ik bij het dement worden vergeten dat ik wil sterven voor die ziekte mij zo aantast dat ik niet meer voor mijzelf kan zorgen, ik wens dat die verworden persoon geen recht heeft op mijn leven, ik wens waardig te sterven, dus wil recht op euthanasie wanneer dementie geconstateerd is. Mocht het proces te snel gaan, hoop ik dat mijn naasten mij versneld mogen laten sterven. Het vooruitzicht dement of geheel incapabel langzaam te moeten vegeteren en dan sterven bezorgt mij nu al nachtmerries. Ik heb genoeg ellende meegemaakt, leef het leven nu ten volle en dat is mij genoeg. Komen we daarmee op een glijdende schaal? Het recht van het individu zou moeten prevaleren boven dat van de groep… In de tweede oorlog was er iemand die dat andersom wou hebben.
hans altena, Wageningen
Geachte Tweede Kamerleden,
Ik hou het kort.
Mijn katholieke schoonmoeder had een duidelijke stelling in de kwestie van euthanasie. Die luidde als volgt: Onze Lieve Heer heeft mij het leven gegeven en wanneer ik vind dat de tijd daar is dan wil ik het aan Hem terug te geven. En zo geschiedde.
M. van As, Schiedam
Geachte Tweede Kamerleden,
Op 15 november 2016 om 2 uur ‘s middags stierf mijn moeder, omringd door haar dierbaren, op de bank in haar huiskamer. Haar dood was het directe gevolg van een injectie, op haar verzoek toegediend door haar arts van de Levenseindekliniek.
Mijn moeder is 86 geworden, zij had al enkele jaren de ziekte van Parkinson en was aan een oog blind door macula-degeneratie. In mei vorig jaar verloor zij plotseling ook het licht in haar goede oog. Was haar situatie ondraaglijk en uitzichtloos? Uit-zicht-loos? Ja, letterlijk, door haar blindheid. Ondraaglijk? Voor haar ja, haar geestelijke vermogens gingen merkbaar achteruit, ze was aan het eind van de behandelmogelijkheden van Parkinson. De verdere aftakeling, die ze bij haar oudere zussen had gezien wilde zij beslist niet meemaken. Maar bovenal, haar leven was voltooid. Ze had een mooi leven gehad, vier kinderen waar ze trots op was, een lang leven met mijn vader, veel van de wereld gezien. Het was klaar.
Heel rustig en helder heeft zij steeds haar overwegingen besproken met pa en ons, de vier kinderen. We konden haar wens om te gaan goed volgen, ook al wilden wij liever dat ze nog bleef. Vooral pa heeft daar erg mee geworsteld, zij waren een zeer hechte twee-eenheid geworden in de laatste jaren. Zoals hij het zei: ‘Het valt me zwaar haar wens boven de mijne te stellen.’ Mijn zus schreef en zong een prachtig lied ‘Mama, blijf nog even’. Ik heb moeder ondersteund bij de gesprekken met de arts en verpleegkundige van de Levenseindekliniek, formulieren met haar ingevuld, contact onderhouden met de huisarts en de medewerkers van Buurtzorg. Mijn broers richtten in overleg met ma een rouwkamer in naast de huiskamer.
Op 15 november hebben we samen gewandeld in haar favoriete stuk bos, geluncht, de speeches voorgelezen die we hadden gemaakt voor de crematie-plechtigheid. Het was mooi en verdrietig.
Om twee uur kwamen de arts en verpleegkundige van de Levenseindekliniek. Door de vele gesprekken en hun rustige, empathische manier van werken waren ze voor ma en ons bekend en vertrouwd geworden. De arts vergewiste zich nog eenmaal van moeders vastbeslotenheid, en na haar vastberaden ‘Ja’ diende hij de injectie toe. Mijn moeder zuchtte en toen was ze dood, heel rustig. We hebben moeder thuis opgebaard en vier dagen later is zij gecremeerd. Binnenkort verstrooien we haar as, conform moeders wens.
Hans van der Molen, Kesteren
Geachte Tweede Kamerleden,
Mijn beide ouders zijn, 40 jaar na elkaar, geconfronteerd geworden met een levensbedreigende ziekte die de kwaliteit van hun respectievelijke levens dermate bedierf dat de dood een verlossing zou zijn en het uiteindelijk ook werd.
Bij mijn vader, een succesvol ondernemer, werd op 60 jarige leeftijd een hersentumor vastgesteld die na verwijdering een uitzaaiing bleek te zijn van een tumor in de dikke darm. Nederlandse medici vonden het verwijderen van ook die tumor gezien zijn leeftijd niet meer nodig en adviseerden hem in berusting zijn dood af te wachten. Van euthanasie kon geen sprake zijn want het met veel pijn overlijden aan kanker werd en wordt niet als ondragelijk lijden erkend, net zo min als zijn geestelijk lijden als gevolg van de aftakeling.
Wij hebben daarom besloten in het buitenland de noodzakelijke operaties te laten uitvoeren waardoor zijn leven 2 jaar is verlengd en uiteindelijk in het harnas is gestorven na afloop van een laatste operatie die zowel hij als wij als een vorm van euthanasie hebben opgevat.
Mijn moeder heeft hem 40 jaar overleefd, in goede en later redelijke gezondheid tot het moment van een samengaan van regelmatige, dramatische valpartijen met zware verwondingen in het gezicht als gevolg van tia’s en een hardnekkige en pijnlijke vorm van borstkanker. Het was toen, op 97-jarige leeftijd haar uitdrukkelijke wens uit het leven te stappen. Ook hieraan kon formeel niet worden voldaan maar de medicatie die als pijnbestrijding werd gebruikt heeft gelukkig zijn werk gedaan waardoor ze in vrede is overleden.
Het is een regelrechte schande dat gelovigen hun religieuze denkbeelden dwingend willen opleggen aan andersdenkenden. Immers, welke toekomstige euthanasiewetgeving dan ook zal ooit een gelovige dwingen deze stap tegen zijn of haar wil te nemen.
W. Seffelaar, Oldenzaal
Geachte Tweede Kamerleden,
Wij hebben goede ervaring met actieve euthanasie. Toen ons moeder enkele jaren geleden, in het eindstadium van kanker, een ondraaglijk lijden onderging, en er totaal geen uitzicht was op enige (evt tijdelijke) verbetering, is er op haar actieve euthanasie toegepast. Mede op mijn beslissing. Ik heb daar nooit ook maar een seconde spijt over gehad, en zie het alleen maar als een daad van menslievendheid. Het was prima zo.
Een god die mensen zo ontzettend laat lijden is mijn god niet en gaat wat mij betreft de prullenbak in. En dan zeg ik het nog netjes.
J. Folgering, Deventer
Geachte Tweede Kamerleden,
E-mail naar de SGP gestuurd:
L.S.
Graag verneem ik van u hoe u denkt omtrent ‘de zelfmoord’ van Jezus, gewenst en geëist door zijn ‘hemelse’ vader als genoegdoening voor de belediging die de mensheid in Adam en Eva hem zou hebben aangedaan.
Ik zou wel eens willen weten of uw leden nog iets gekkers kunnen verzinnen dan dit. Misschien kunt u daarover een prijsvraag uitschrijven voor deze leden.
Met vriendelijke groet,
Leo Heynen.
Leo Heynen, Nuenen
Geachte Tweede Kamerleden,
Laat ik u het verhaal vertellen zoals er meerdere zijn.
Mijn maatje, voor wie ik door het vuur zou gaan, heeft na een lange strijd gelukkig toestemming gekregen voor euthanasie.
Een man, wiens lichaam op was. Ziektes en complicaties stapelden zich op, en elke dag was een pijnlijk gevecht dat hij nooit kon winnen. Soms kon je zijn pijn en lijden merken aan zijn uitingen, zijn tranen of geschreeuw door de zware pijnstilling heen. Soms was het alleen zijn lege blik, dan was zijn lichaam al zo uitgeschakeld dat huilen niet eens meer kon.
Juist omdat zijn lichaam niet oud was, hield hij dit gevecht lang vol. Te lang al. Dokters schudden het hoofd, medicaties en apparaten stapelden zich op. Tot hij op het punt kwam dat hij elke dag smeekte om te mogen sterven. Maar de dood kwam maar niet.
Iemand van wie je houdt, zó veel pijn zien lijden, dat de enige liefdevolle optie een rustig sterven is. Naastenliefde betekent voor mij je eigen overtuigingen loslaten juist vanuit liefde.
Ik vind het verschrikkelijk, onmenselijk en zelfs getuigen van weinig naastenliefde dag men suggereert dat euthanasie onwenselijk is. Dat men durft te suggereren dat een verzorger blij is met euthanasie omdat het een last minder voor ze is. Want dat is wat de SGP voor plaatje probeert te maken: dat het ligt aan eenzaamheid, aan te weinig zorg, en te zware belasting voor mantelzorgers. Maar het echte plaatje is anders. Als je zó veel van iemand houdt, is soms de enige optie je eigen egoïsme en neiging om te blijven vasthouden opzij te zetten en te kiezen voor degene die zo lijdt: houden van is soms ook loslaten.
Begrijp mij niet verkeerd: ik zou hemel en aarde bewegen om hem nog eenmaal te kunnen zien, ruiken, voelen. Zijn ogen mogen aankijken, zijn hand mogen strelen. Jarenlang heb ik hem verzorgd, ik zou er alles voor doen om er nog jarenlang aan vast te plakken, want ik deed het met liefde. Juist omdat ik zoveel van hem hield, was ik dankbaar voor euthanasie.
In plaats van wachten tot hij ‘s nachts, alleen en doodsbang gestikt zou zijn in zijn eigen speeksel, of aan een pijnlijke complicatie zou zijn bezweken.
Euthanasie betekende een rustige, begeleide dood omringt door iedereen die hem lief had.
Dat, geachte kamerleden, is naastenliefde.
Anoniem, Doetinchem
Geachte Tweede Kamerleden,
Inmiddels ben ik vijf jaar consulent bij de NVVE, de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde. In deze vrijwilligersfunctie bezoek ik mensen die vragen hebben over hun levenseinde. Vaak blijkt dat ze bang zijn voor een laatste levensfase vol lijden dat niet stopt op het moment dat zij het genoeg vinden. Ze zijn bang te lang doorbehandeld te worden, niet in aanmerking te komen voor euthanasie omdat ze niet aan de zorgvuldigheidseisen voldoen, of dat ze wegglijden in een vorm van dementie die zij als ontluisterend ervaren, zowel voor zichzelf als voor hun omgeving. Soms kan ik wat van die zorgen weg nemen. Met het instellen van een behandelverbod (met duidelijke afspraken hierover met de artsen) kan doorbehandelen worden voorkomen. Altijd wijs ik op de goede palliatieve zorg in Nederland en de mogelijkheid voor palliatieve sedatie als er een levensverwachting van minder dan twee weken is. Ik zie dan dat sommige mensen dit niet weten en blij zijn met de mogelijkheden. Ook wijs ik op ‘het helpen van de natuur’. Als je in de laatste fase van je leven bent en vindt dat je ‘morgen niet meer wakker wilt worden’ stop dan met de griepspuit, zet je pacemaker uit en bespreek samen met je arts of behandelingen en medicatie kunnen worden gestopt of niet meer worden gestart om het sterven de ruimte te geven. Allemaal humane manieren in eigen regie om het leven te (helpen) beëindigen.
Sommige mensen willen artsen niet belasten met hun wens het leven te stoppen. Helaas zijn zij gedwongen om op illegale of mensonwaardige manieren hun leven te beëindigen. Daarover kan ik alleen wat informatie geven, waarbij ik vooral waarschuw om de meeste methodes vooral niet te doen. Waar blijft de laatstewilpil, vragen ze dan.
Voor sommige mensen rest euthanasie of hulp bij zelfdoding door een arts. In 2016 gebeurde dat weer meer dan in in 2015 en de jaren ervoor. De Regionale Toetsingscommissies Euthanasie hebben al deze vormen van levensbeëindiging nauwkeurig beoordeeld en vrijwel allemaal als zorgvuldig beoordeeld. Op details waren zij het in een enkel geval niet geheel eens met de afwegingen van de arts. In de praktijk betekent dit dat de arts die de euthanasie of hulp bij zelfdoding uitvoerde voldeed aan de zorgvuldigheidscriteria. Eén daarvan is dat de arts ervan overtuigd is dat er bij de patiënt sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden. dat roept de vraag op of we lijden intensiever zijn gaan ervaren of dat we vinden dat we we eerder lijden ervaren dan de vorige generatie. Wellicht is dat laatste het geval, we wonen immers in het meest comfortabele deel van de wereld, waar we eigenlijk marginaal lijden als we kijken naar andere landen.
Lijden is subjectief en persoonlijk. Ik ontmoette mensen waarvoor ik enorm respect kreeg omdat ik me hun lijden amper kon voorstellen en toch twijfelden zij of ze wel zoveel leden dat ze wilden sterven. De overlevingsdrang van mensen is nu eenmaal erg groot.
Sommige gelovige en antroposofische mensen vinden dat lijden bij het leven hoort en een functie heeft. Als je dat gelooft kun je lijden beter verdragen. Helaas is niet iedereen gelovig of antroposofisch en kun je dat lijden geen plaats geven in je levenseinde. Dan rest euthanasie of hulp bij zelfdoding.
Begin dit jaar mocht ik aanwezig zijn bij een hulp bij zelfdoding door een arts bij een vrouw van 65. Zij had een leven achter de rug, wat er niet om loog. Psychische ellende, misbruik, gedwongen abortus, borderline, mishandeling. Hoeveel kan een mens verdragen? Dankzij de Euthanasiewet mocht dit voor haar ondraaglijk lijden eindelijk stoppen. Bijna twee jaar duurde de procedure. In haar laatste moment vroeg ik haar of ze wist wat er ging gebeuren. Dat wist ze: “Ik heb mijn hele leven onder de wolken geleefd, nu ga er er doorheen naar de zon.” Haar ogen werden zwaar en op een waardige manier vertrok ze. Het was bijzonder om mee te maken. Mooi dat het kan in Nederland, bizar dat het elders verboden is en gestraft kan worden. Barmhartigheid als misdaad, hoe bestaat het?
Hans van Amstel-Jonker, Breda